بنای مسجد و مدرسه آقابزرگ کاشان یکی از باشکوه‌ترین و زیباترین مساجد دوره قاجار در ایران به شمار می‌آید.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر کاشان ،مسجد آقا بزرگ یکی از باشکوه‌ترین بنا‌های اسلامی کاشان است که با گنبد عظیم آجری و منارهٔ کاشی کاری، هم اکنون از جالب‌ترین ابنیهٔ تاریخی کاشان محسوب می‌شود. مسجد آقا بزرگ کاشان در سال ۱۲۵۸ هـجری قمری ساخته شد.
اطلاعات تاریخی و معماری
این مجموعه نمونه‌ای از معماری سنتی- ایرانی و متناسب با اقلیم کویر و یکی از زیباترین بنا‌های اسلامی است. این مسجد به همت مرحوم حاج محمد تقی خانبان و به احترام دامادش مرحوم ملا محمد مهدی نراقی (فرزند ملا مهدی نراقی و برادر ملا احمد نراقی) معروف به آقا بزرگ ساخته شده است. این بنای باشکوه که آخرین بنای معظم ساخته شده در دوران انحطاط معماری و هنر ایران است، توسط معماری به نام استاد شعبانعلی پشت مشهدی ساخته شده است. در بالای سر در این بنا کتیبه‌ای است متعلق به محمد شاه قاجار (احتمالا) که در ان برای مالیات مردم کاشان تخفیف قایل شده است.
هنر‌های کاشی کاری، گچ بری، کتیبه نویسی، مقرنس کاری و نقاشی، از جمله متعلقات این بنای عظیم است. کتیبه‌های خطوط مسجد توسط اساتید برجسته خوشنویس کاشان از جمله: محمد ابراهیم (جد خاندان معارفی)، محمد حسین (جد خاندان ادیب) و بسلمه‌های طغری توسط سید صادق کاشانی نوشته شده است.
حجره‌های مدرسه
حجره‌های مدرسه به اندازه یک پله بلندتر از سطح حیاط تحتانی (گودال باغچه) ساخته شده است. ۱۲ حجره آن از طریق ۴ راهرو جنبی به حیاط راه می‌یابند و هر کدام دارای یک پستو و یک بخاری است.
ضلع رو به روی حیاط حجره‌ها، اسپری با شبکه‌های آجری دارد. این اسپر‌ها از دو سوی در قابی مستطیل شکل محصور شده و پنجره‌ای مشبک در وسط آن‌ها تعبیه شده است.
۴ پلکان سنگی در ۴ کنج حیاط این قسمت را با بام حجره‌ها یعنی حیاط فوقانی که هم‌سطح گنبدخانه است، ارتباط می‌دهد و یک رشته پلکان دیگر در میانه ضلع شمالی به سرداب ارتباط دارد. این سرداب به وسیله هواکش‌هایی افقی و عمودی به ۲ بادگیر در ۲ قسمت شبستان شمالی راه می‌یابد و شبستان بدین‌سان تهویه و تبرید می‌شود. در پاره‌ای اوقات اختلاف درجه حرارت سرداب با حیاط فوقانی به ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد می‌رسد.
بنای مسجد و مدرسه آقابزرگ در تاریخ یازدهم آذرماه سال ۱۳۳۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
“
