صنعت فرش کاشان به دلیل بی توجهی مسئولان و ورود صنایع پیشرفته به تدریج به سمت و سوی فراموشی می رود.

فرش دستباف کاشان در پیچ و خم فراموشی/عدم حمایت از بافندگان فرش

ه گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر کاشان ،زمانی که از فرش دستباف سخن به میان می‌آید ذوق و هنر اصیل ایرانی را در ذهن تداعی می‌کند چراکه ریشه به ریشه آن هنر دست بافنده ای است که ماه‌ها وقت خود را برای بافت این فرش هزینه کرده است و با عشقی سرشار تار و پود آن را بر دار قالی نقش بسته است.

نقش و نگار فرش دستباف گویی داستانی را بازگو می‌کند و هزار حرف ناگفته را در دل خود رازگونه نهفته دارد؛ گویی از رنج و درد بافندگانی سخن می‌گوید که ارزش هنرشان به دست فراموشی سپرده شده است و برای آنان شور و شوقی در خلق این اثر فاخر ایرانی نگذاشته است.

بافندگان کاشان وارث بافندگان پارچه‌ها و منسوجات گلابتون هستند

امروز بافندگان کاشان وارث بافندگان پارچه‌ها، منسوجات گلابتون، انواع مخمل یا اطلس دوزی و تافته‌هایی هستند که سال‌ها با نام پارچه‌های هرمزی، نام ایران را در دورترین نقاط دنیا بر سر زبان‌ها جاری می‌ساختند به نحوی که قدمت بافت فرش در کاشان به قرن ۱۱ هجری برمی‌گردد و عموماً دارای طرح‌های گرفت و گیر و شکارگاه هستند.

فرش دستباف کاشان از قدیم در کشور و حتی عرصه اقتصاد بین‌الملل شهره بوده است و در عرصه فرش ماشینی نیز به عنوان یکی از پنج قطب بین‌المللی فرش در دنیا مطرح است به نحوی که سالانه از ۱۲۰ میلیون مترمربع فرش تولید شده در کشور، بیش از ۷۵ درصد متعلق به کاشان است و ۳۸ هزار نفر به طور مستقیم در این صنعت در کاشان مشغول به فعالیت هستند.

محروم ماندن کاشان از وجود نمایشگاه دائمی فرش دستباف

مهارت فرش دستباف کاشان به ثبت جهانی رسیده اما این شهرستان هنوز از وجود یک نمایشگاه دائمی فرش محروم است و تنها دو هزار و ۳۰۰ بافنده فرش دستباف در کاشان تحت پوشش بیمه قالیبافی هستند که این میزان تنها ۱۰ درصد از فعالان این عرصه صنایع دستی را در برمی‌گیرد.

امروزه این هنر اصیل ایرانی با بی مهری‌هایی مواجه شده است که نتیجه آن فراموشی صنعت فرش دستباف کاشان است و برای احیای آن نگاه ویژه مسئولان شهری و کشوری را می‌طلبد تا همانند گذشته رونق فرش دستباف کاشان به کوچه و محله‌های این منطقه بازگردد.

ایران تا سال‌های ۷۵ و ۷۶ بازار فرش دستباف خوبی در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشت اما با ظهور رقبایی از کشورهای پاکستان، هندوستان، چین و افغانستان مشکلاتی به وجود آمد

فرش دستباف کاشان رقیب سرسخت فرش ماشینی

استاد گروه فرش دانشگاه کاشان  با بیان اینکه فرش دستباف کاشان رقیب سرسختی همچون فرش ماشینی را دارد، اظهار داشت: با وجود چنین رقیب سرسختی بازار داخلی فرش دستباف به چالش کشیده شده است چراکه عمده مردم فرش‌های نفیس را زیرپا نمی‌اندازند و قیمت فرش‌های درجه دوم نیز با فرش‌های ماشینی معادل است و بر همین اساس فرش ماشینی جایگزین فرش دستباف شده است.

امیرحسین چیت‌سازیان با بیان اینکه تولید فرش‌های دستباف معمولی به شدت کاهش پیدا کرده است، افزود: ایران تا سال‌های ۷۵ و ۷۶ بازار فرش دستباف خوبی در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشت به نحوی که حتی به صورت مستقیم فرش را صادر می‌کردند اما با ظهور رقبایی از کشورهای پاکستان، هندوستان، چین و افغانستان مشکلاتی به وجود آمد.

فرش نفیس دستباف کاشان هنوز در کشورهای خارجی بازار خود را دارد

وی با بیان اینکه فرش نفیس دستباف کاشان هنوز در کشورهای خارجی بازار خود را دارد، ابراز داشت: با وجود این بازار، کشور ترکیه در حوزه فرش نفیس دستباف با ایران به رقابت پرداخت به نحوی که این کشور در نقاطی که ایران امکان حضور و فروش محصولات را ندارد، حضور پیدا کرده و با کشور ما در این حوزه به رقابت می‌پردازد.

استاد گروه فرش دانشگاه کاشان با بیان اینکه بازار فرش دستباف کاشان تا سال ۵۰ در کشورهای خارجی بدون رقیب بوده است، گفت: پس از دهه ۵۰ با ظهور رقبای خارجی و فرش ماشینی در داخل کشور بازار فرش دستباف تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد به نحوی که نخستین فرش ماشینی ایران در کاشان تولید شد که در ابتدا مقرر بود ۱۰۰ درصد تولیدات فرش ماشینی صادر شود اما به مرور زمان وارد بازار داخل کشور نیز شد.

چیت‌سازیان با بیان اینکه بخشی از نقشه‌های فرش کاشان مربوط به منطقه جوشقان و اطراف آن است، اظهار داشت: از آنجا که نقشه‌های این منطقه شکسته و نسبت به نقشه‌های گردان کاشان با قیمت کمتری به فروش می‌رسید، فرش‌های جوشقان جایگزین فرش‌های دستباف کاشان شده و تاثیری بر افول این هنر فاخر می‌گذارند.

وی با بیان اینکه امروزه فرش نفیس دستباف کاشان مخاطبان و مشتریان ویژه ای دارد، افزود: امروزه بافندگان فرش نفیس دستباف کاشان سراسر ذوق و هنر خود را در بافت فرش‌ها به کار می‌بندند و برای تاجران این فرش‌های نفیس را می‌بافند و آنان نیز به کشورهای اروپایی، آمریکایی، هند و برخی کشورهای عربی همچون لبنان صادر می‌کنند.

توجه ویژه به فرش دستباف کاشان صورت نمی‌گیرد

استاد گروه فرش دانشگاه کاشان با بیان اینکه برخی از فرش‌های دستباف کاشان کاملاً ارگانیک و برخی دیگر از فرش‌های دستباف با رنگ‌های شیمیایی بافته می‌شود، ابراز داشت: از آنجا که قیمت تمام شده فرش‌های کاشان با فرش‌های بافته شده در سایر کشورها به دلیل وجود نیروی کار ارزان بالاتر است، فروش فرش دستباف کاشان نیز تحت‌الشعاع قرار گرفته است و بر همین اساس باید بر روی بازار داخلی تمرکز بیشتری داشته باشیم و تبلیغات در این زمینه نقش بسزایی دارد.

وی با بیان اینکه متاسفانه امروزه توجه ویژه به فرش دستباف کاشان صورت نمی‌گیرد، گفت: متاسفانه این بی توجهی باعث شده است تا شعبه توسعه صادرات فرش دستباف با وجود بخش گمرک به کاشان داده نشود در حالی که اگر مسئولان اهتمام می‌ورزیدند این مهم محقق می‌شد و بر همین اساس لازم است تا اداره صمت، فرمانداری، اتاق بازرگانی و غیره به این صنعت اصیل ایرانی توجه ویژه ای داشته باشند.

فرش دستباف کاشان زاییده ذوق و هنر اصیل مردم این منطقه است که طی زمان‌های مختلف دست خوش تغییراتی شده است و رونق این هنر فاخر ایرانی را تحت‌الشعاع قرار داده است و بی مهری مسئولان نیز مزید علتی بر بی رونقی آن شده است اما همچنان بافندگان فرش نفیس دستباف کاشان گره به گره را با شور و عشقی وصف ناپذیر بر تار و پود آن نقش می‌بندند.

بافندهای کاشان در دوره ساسانیان، از شهرت بسیاری برخوردار بودند

عضو کمیته ثبت میراث فرهنگی ناملموس استان اصفهان با بیان اینکه انسان قدیم در منطقه سیلک کاشان مبادی صنعت نساجی را می شناخته است، اظهار داشت: بافنده‌های کاشان در دوره ساسانیان، از شهرت بسیاری برخوردار بودند به نحوی که مطابق بررسی‌های دقیق، تعداد پارچه‌های عهد ساسانی که اکنون در خزائن کلیساها و موزه‌ها موجود است به حدود شصت قطعه می‌رسد که کارشناسان محل بافت آنها را نیز معین کرده‌اند و از جمله این بقایا چند پارچه است که دارای نقش خروس با گل آفتابگردان دارد.

عباس تراب زاده با بیان اینکه قالی‌های گران بهای کاشان در آغاز کار از تجملات شاهانه بوده است، افزود: این قالی‌های فاخر زینت بخش زندگی‌های اشرافی شد اما پس از سقوط سلطنت با شکوه صفویه، بافتن قالی‌های ابریشمی و زربفت در کاشان چنان متروک شد که تا پایان قرن سیزدهم هجری به دست فراموشی سپرده شد و از آنجا که آشوب و آشفتگی‌ها تمام ایران را به هرج و مرج افکنده بود، شهر کاشان را نیز تحت تاثیر داشت.

وی ادامه داد: از سویی تلفات زلزله شدید سال ۱۹۹۲ میلادی و به دنبال آن نیز قحطی و امراض مسری و فقر و بی نوایی مزید علت شده بود ولی در همان حال و احوال نیز بافندگان هنرمند آن شهر به اقتضای زمان، صنایع باستانی خود را یکی بعد از دیگری به راه انداختند.

هنر فرش دستبافت کاشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی موجودیت پیدا کرد

عضو کمیته ثبت میراث فرهنگی ناملموس استان اصفهان با بیان اینکه هنر فرش دستبافت کاشان با داشتن مشتریان خارجی و کارکردهای وسیع و حمایت پس از پیروزی انقلاب اسلامی موجودیت پیدا کرد، ابراز داشت: این هنر فاخر ایرانی با حمایت نهادهایی چون شرکت سهامی فرش ایران، سازمان صنای دستی ایران، وزارت جهاد سازندگی و نیز دانشکده‌های هنر و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مربوط از خطر اضمحلال گریخت و در این ربع قرن اخیر همچنان رشد خود را ادامه داده و به دور مانده است.

بافت منسوجات در منطقه کاشان قدمتی به درازای سیلک دارد و این موضوع نشان دهنده اصالت این هنر فاخر در این منطقه است به نحوی که بافندگان کاشانی در دوره ساسانی شهره عام و خاص است، فرش کاشان در طول تاریخ فراز و فرودهای متعددی را به خود دیده است اما همچنان عاشقانی نقش عشق را بر تار و پودهای آن گره می‌زنند.

ن فرش دستباف نمی‌توانند بر روی درآمد بافندگی حساب باز کنند

رئیس اتاق بازرگانی کاشان با بیان اینکه تمام کشورهایی که درآمد سرانه آنها از حدی عبور می‌کند، صنایع کم بازده خود را جمع آوری می‌کند، اظهار داشت: استقبال از فرش دستباف کاشان در بخشی از تاریخ خوب و در بخشی دیگر نیز از آن استقبال نشده است به نحوی که در مناطقی که بیکاری در آن زیاد و سطح رفاه اجتماعی نیز پایین بوده استقبال از بافت فرش دستباف به خوبی صورت گرفته است اما در مناطقی که میزان بیکاری در آنجا پایین و رفاه اجتماعی نیز بالا است، استقبال کمتری از بافت فرش دستباف صورت گرفته است.

پشم ریسی، رنگرزی و غیره کارگاه‌هایی بود که کاشان در قدیم از آنها بهره مند بود و رونق این حرفه‌ها به حدی بود که کاشانی‌هایی که در سایر مناطق کشور نیز حضور داشتند در این صنعت مشغول کار بودند

محمود تولایی با بیان اینکه با توجه به پایین بودن نرخ بیکاری در کاشان مردم منطقه کاشان نسبت به گذشته استقبال کمتری از بافت فرش دستباف دارند، افزود: افراد زمانی به بافت فرش دستباف تمایل نشان می‌دهند که بتوانند بر روی درآمد آن حساب باز کنند و به وسیله آن امورات زندگی خود را بگذرانند اما متاسفانه امروز این موضوع امکان پذیر نیست در حالی که کاشان در فرش دستباف پیشینه تاریخی دارد اما بخشی از قسمت‌های آن دچار غفلت شده است.

آمار دقیقی از صادرات فرش دستباف کاشان نداریم

وی با بیان اینکه مزیتی که منطقه کاشان نسبت به سایر مناطق دارد تولید دستگاه‌ها و مواد مورد نیاز فرش دستباف در منطقه است، ابراز داشت: پشم ریسی، رنگرزی و غیره کارگاه‌هایی بود که کاشان در قدیم از آنها بهره مند بود به نحوی که نیاز کشور را تامین می‌کرد اما متاسفانه به مرور زمان دچار غفلت شده و به دست فراموشی سپرده شده است و این رونق تا به حدی بود که کاشانی‌ها در سایر مناطق کشور نیز حضور داشتند و مشغول کار بودند.

تولایی با بیان اینکه متاسفانه آمار دقیقی از صادرات فرش دستباف کاشان نداریم، گفت: از زمانی که صنایع به منطقه کاشان ورود پیدا کرد بافت فرش دستباف نیز به مرور کمرنگ شد اما با این شرایط همچنان صنایع وابسته به فرش دستباف همچون ابریشم در این منطقه رونق دارد و بهترین رنگرزی کشور نیز در منطقه کاشان وجود دارد.

با ورود صنایع مخصوصاً فرش ماشینی به کاشان بافت فرش دستباف کاشان تحت‌الشعاع آن قرار گرفت اما با این وجود صنایع وابسته به آن همچنان مشغول فعالیت هستند ولی امروزه نمی‌توان به عنوان منبع درآمد زندگی بر روی آن حساب باز کرد چراکه هزینه‌های تهیه مواد اولیه آن بالا است.

فرش دستبافت شناسنامه و هویت منطقه کاشان است

نماینده مردم کاشان و آران و بیدگل در مجلس نیز با بیان اینکه شغل بانوان به خصوص در منطقه دارالمومنین کاشان و آران و بیدگل باید متناسب با شأن و منزلت آنان باشد، اظهاد داشت: یکی از موضوعات مهم در این زمینه توسعه مشاغل خانگی به ویژه صنعت فرش دستبافت است که در این رابطه می‌توانیم با ورود و راه اندازی فناوری‌های جدید قالیبافی را به یک هنر اقتصادی و جذاب برای بانوان خانه دار تبدیل کنیم.

سیدجواد ساداتی نژاد از آماده شدن طرح تحول صنعت فرش دستباف خبر داد و افزود: در این طرح سرعت بافت تا دو برابر افزایش پیدا می‌کند و همین امر می‌تواند فرش دستبافت را اقتصادی کند و این اقدامات به این دلیل است که فرش دستبافت شناسنامه و هویت منطقه ما است و کشورهایی مانند چین و هند به دنبال تسخیر آن هستند.

صنعت فرش دستبافت می‌تواند مشکل اشتغال بانوان را حل کند

وی با بیان اینکه رونق صنعت فرش دستبافت می‌تواند مشکل اشتغال بانوان ما را در منطقه تا حد زیادی حل کند، ابراز داشت: در این روش می‌توان فرش‌های ریزبافت گران قیمت ابریشمی که قابلیت صادرات دارند تولید کرد به نحوی که استفاده از این طرح در صنعت قالیبافی باعث می‌شود از دار قالی سالم و استاندارد استفاده کنیم.

ساداتی نژاد ضمن اشاره به جزئیات این طرح گفت: یک کامپیوتر متصل به دستگاه هوشمند در بالای دار قالی نصب می‌شود و در این روش نقشه خوانی توسط بافنده قالی حذف شده است و چله برای زدن گره توسط دستگاه بالای دار در اختیار بافنده قرار می‌گیرد بنابراین لازم نیست که بافنده انگشت خود را داخل چله کند و در این صورت سرعت و دقت بافت بیشتر می‌شود و بانوان دیگر نگران آسیب دیدگی انگشتان خود نیستند.

صنعت فرش دستباف کاشان برای رونق بخشی نیاز به بروز رسانی دارد

وی با بیان اینکه دار قالی هوشمند از بین ۴۰ اختراع رسیده به کانون فرش کشور انتخاب شده است، اظهار داشت: این طرح می‌تواند تحول عظیمی در بخش صنعت فرش دستباف ایجاد کند و از آنجا که دستمزد فرش بافان بسیار پایین است و جوانان به همین دلیل رغبتی برای ورود به عرصه تولید فرش ندارند و بر همین اساس باید تلاش کنیم تا مصرف داخلی فرش دستباف افزایش پیدا کند که این موضوع با وارد شدن فناوری به حوزه تولید فرش محقق می‌شود.

صنعت فرش دستباف کاشان برای رونق بخشی نیاز به بروز رسانی دارد تا با فناوری روز دنیا بتوان بازدهی آن را افزایش داد تا بتوان جوانان را به این صنعت سوق داد چراکه افزایش بازدهی سوددهی را افزایش می‌دهد و سرمایه گذاری را مقرون به صرفه می‌کند.

تشکیل فراکسیون فرش در مجلس شورای اسلامی

رئیس فراکسیون فرش مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه به هر دلیل مسئولان ما به جایگاه فرش دستباف توجهی نکردند، اظهار داشت: دلیل این موضوع آن است که برای این صنعت جایگزین انتخاب کردند و بر همین اساس برای احیا و جلب توجه مسئولان در مجلس فراکسیونی با موضوع فرش تشکیل شد چراکه امروزه به صورت مستقیم و غیرمستقیم دو میلیون نفر در این صنعت مشغول به فعالیت هستند.

علی وقف چی با بیان اینکه کمتر از ۲۰ میلیارد تومان برای فرش دستباف اعتبار تخصیص یافته شده است، افزود: دغدغه اساسی ما بیمه قالیبافان فرش دستباف بوده که با تلاش‌های صورت گرفته بودجه‌ای در نظر گرفته شده است اما از مسئولان و دولت انتظار داریم به این موضوع کمک کنند چراکه موضوع فرش دستباف گذرنامه معنوی کشور محسوب می‌شود و ارزآوری خوبی نسبت به سایر محصولات دارد.

عدم هم نمایی مجلس و دولت صنعت فرش را به حاشیه برده است

وی با بیان اینکه به دلیل عدم هم نمایی مجلس و دولت این صنعت به حاشیه رفته است، ابراز داشت: ما در صنعت فرش دستباف غفلت کردیم و دلیل تشکیل این فراکسیون در مجلس آن است که صنعت فرش دستباف می‌تواند جاگزین خوبی برای اقتصاد منهای نفت باشد و بر همین اساس معتقد هستیم مسئولان با رویکرد جدیدی به این موضوع توجه کنند تا مرکز فرش به یک سازمان و یا به معاونت ریاست جمهوری ارتقاء پیدا کند.

وقف چی ضمن ارتباط فرش دستباف و صنایع دستی گفت: صنایع دستی ما جایگاه ویژه ای در کشور دارد به نحوی که با کشورهای خاورمیانه در رقابت است اما با وجود چنین پتانسیل بالا در کشور دولت در ارزآوری و ارتقای این صنعت به خوبی عمل نکرده است و بر این اساس پیشنهاد می‌شود مرکز فرش نیز با مراکز صنایع دستی ادغام شود.

قیمت مواد اولیه فرش دستباف افزایش چشمگیری داشته است

یکی از بافندگان کاشانی فرش دستباف  از افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه فرش دستباف خبر داد و اظهار داشت: با وجود افزایش قیمت‌ها قیمت خرید از بافندگان افزایش محسوسی نداشته است و این موضوع باعث شده است تا بسیاری از بافندگان فرش دستباف رغبتی برای بافت فرش نداشته باشند چراکه نمی‌توان با درآمد آن امورات زندگی را گذراند.

یک بافنده فرش دستباف برای بافت یک فرش حداقل ۶ ماه وقت صرف می‌کند و زمانی که این فرش به فروش می‌رسد قیمت تمام شده آن نمی‌تواند به عنوان منبع درآمد قابل اتکا باشد

اشرف سادات بخشیان با بیان اینکه با گذشت زمان بسیاری از بافندگان فرش دستباف به بیماری‌های جسمی مبتلا می‌شوند، افزود: با وجود آنکه امروزه صنعت فرش دستباف کاشان درآمد بالایی ندارد ابتلا به بیماری‌های مختلف نیز مزید علت شده است تا صنعت فرش دستباف کاشان به انزوا کشیده شود.

بافت فرش دستباف در کاشان کاهش چشمگیری داشته است

یکی از تاجران کاشانی فرش دستباف کاشان  با بیان اینکه بافت فرش دستباف در کاشان کاهش چشمگیری داشته است، اظهار داشت: یک بافنده فرش دستباف برای بافت یک فرش حداقل ۶ ماه وقت صرف می‌کند و زمانی که این فرش به فروش می‌رسد قیمت تمام شده آن نمی‌تواند به عنوان منبع درآمد قابل اتکا باشد تا بافندگان بتوانند به واسطه آن امورات زندگی خود را بگذرانند.

قاسم تقی زاده رهقی با بیان اینکه واحدهای وابسته به فرش دستباف نیز از رونق افتاده است، افزود: واحدهایی همچون رنگرزی نیز که در گذشته تعداد قابل توجهی بود، امروز نیز به تعداد انگشت شماری رسیده است و ای موضوع می‌تواند صنعت فرش را در معرض خطر و نابودی قرار دهد.

صنعت فرش دستباف کاشان با پیشینه اصیل خود یکی از منابع درآمد مردم این منطقه در گذشته بوده و با درآمد حاصل از فروش فرش‌های دستباف امرار معاش می‌کردند اما متاسفانه در گذر از پیچ و خم زمان به دست فراموشی سپرده می‌شود و ورود صنعت فرش ماشینی نیز این هنر فاخر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد اما لازم است تا این صنعت فاخر و اصیل کاشان با بروز رسانی و همگام شدن با صنعت روز دنیا بازده و راندمان خود را بالا ببرد تا جوانان نیز به سمت این صنعت سوق پیدا کنند.به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر کاشان ،

منبع خبر : خبرگزاری مهر