محسن خسروی یکی از هنرمندان پیشکسوت کاشانی در عرصه تئاتر است که طی گپ و گفتی از کمبودها و نواقص این هنر نمایشی در کاشان می‌گوید.
گلایه پیشکسوت تئاتر کاشان از عدم اهتمام هنرمندان به آموزش
به گزارش پايگاه خبري تحليلي عصر کاشان ، هنرهای نمایشی شکلی از هنر است که هنرمند در آن با استفاده از بدن و فیزیکِ خود در وهلهٔ نخست و سپس بهره‌گیری از امکانات دیگر به خلق هنر خود می‌پردازد و اصطلاح آن نیز برای اولین بار در سال هزار و ۷۱۱ در زبان انگلیسی برای مجموعه‌ای از هنرهای دیداری متکی به بازیگر مورد استفاده قرار گرفت.
هنرهای نمایشی به سه مقوله بازیگر، نقش و تماشاگر وابستگی دارد و محل نمایش، متن نمایشی، زمان اجرا و فرایند تولید نیز از دیگر وابستگی‌های این هنر زنده است و تئاتر یکی از انواع هنرهای نمایشی به حساب می‌آید.
تئاتر از کلمهٔ یونانی «تئاترون» به‌معنی تماشاخانه یا محل تماشا گرفته شده‌است و شامل انواع مختلفی چون نمایش زنده با بازیگر، نمایش‌های عروسکی، پانتومیم، تئاتر تلویزیونی، اپرا، باله، نمایش‌های موزیکال، نمایش رادیویی، نمایش‌های آئینی و شکل‌های خاصی از نمایش‌های سنتی ملل و اقوام و نمونه‌های متعدد دیگری است.
تئاتر امروزه از نظر ساختار و شکل ارائه گستردگی فراوانی یافته و در شکل‌هایی همچون تئاتر خیابانی، تئاتر محیطی، تئاتر مواجه، تئاتر پوچی و غیره اجرا شده که برخی از آنها در شکل اجرا و تعدادی نیز در ساختار نمایشنامه دست به نوآوری زده‌اند.
نمایش و نمایش نامه نویسی به مفهوم اروپایی آن در ایران سابقه دیرینه‌ای ندارد اما از قرن‌ها پیش هنر نمایش در اشکال سنتی آن رایج بود به نحوی که شبیه خوانی یا تعزیه، خیمه شب بازی، نقالی و تخت حوضی شیوه‌های نمایشی بود که در میان مردم مقبولیت داشت.
شهرستان کاشان نیز پیشکسوتانی در این عرصه از جمله تئاتر را به خود دیده که محسن خسروی یکی از این پیشکسوتان در عرصه تئاتر است که زحمات و مشکلات زیادی را کشیده و تحمل کرده است که بدین مناسبت با او به گپ و گفتی صمیمی نشستیم.
تئاتر قبل و بعد از انقلاب در کاشان چه تفاوت‌هایی دارد؟
تئاتر به طور اصولی از سال ۵۱ حرکت خود را در کاشان آغاز کرد و قبل از آن به صورت مناسبتی اجراهایی داشته و بیشتر نیز توسط جوانان مدرسه‌ای و دبیرستانی انجام می‌شد اما از آن سال به بعد با تأسیس واحد آموزش تئاتر در اداره فرهنگ و هنر وقت این هنر نمایشی به صورت رسمی در این شهرستان رواج پیدا کرد در حالی که نمایش‌ها در قبل از انقلاب بسیار کم بود.
این نمایش‌ها در قبل از انقلاب سالانه پنج الی شش مرتبه انجام می‌شد و هنرمندان بیشتر در کانون جوانه‌ها اجرای تئاتر داشتند و ما با ایجاد گروه تئاتر به اجراهای مذهبی مناسبتی مشغول بودیم و با اکیپ داخل اداره فرهنگ و هنر وقت مأنوس نبودیم که بر همین اساس همان افراد توسط مرحوم حجت الاسلام محمد مدنی جذب مسجد و مدرسه مدنی شدند.
اجراهای تئاتر ما در مسجد و مدرسه مدنی از سال ۵۳ یا ۵۴ آغاز شد و در زمان انقلاب نیز در آن مکان برگزار و برای تمامی عموم نیز این تئاتر برپا می‌شد اما اجراهای ما مناسبتی بود و در ایام خاص همچون ولادت‌ها، مبعث و غیره فعالیت داشتیم و بر همین اساس عملکرد ما محدود و کم بود.
تا چه میزان فرهنگ هنرهای نمایشی در میان مردم کاشان نهادینه شده بود؟
در کاشان تنها دو گروه نمایش وجود داشت که یکی از آنها گروه ما که بیشتر فعالیت ما مذهبی بود و گروه دیگر همان گروه اداره فرهنگ و هنر سابق بود که در مجموع تمامی هنرمندان کاشانی در آن زمان به ۳۰ نفر می‌رسیدند و تئاتر به شکل فعلی گسترشی نداشت اما بعد از انقلاب و پیروزی انقلاب اسلامی تئاتر گسترش چشم‌گیری داشت و گروه‌های متعدد هنری ایجاد شد.
امروزه ما تنها در کاشان هفت الی هشت گروه هنری فعال داریم که برای اجرای تئاتر به روی صحنه می‌روند و در حدود ۲۰۰ هنرمند فعال حوزه تئاتر در این شهرستان هنرنمایی می‌کنند در حالی که پیش از این چنین وضعیتی نبود و اگر بخواهیم افرادی را نیز که در مقاطعی در تئاتر مشغول به فعالیت بوده و اکنون اجرایی ندارند به این آمار اضافه کنیم به حدود ۵۰۰ هنرمند می‌رسد.
کانون جوانه‌ها، دبیرستان امام خمینی (ره) و مدرسه و مسجد میانچال تنها اماکنی بودند که هنرمندان می‌توانستند در آنجا به اجرای تئاتر بپردازند اما امروزه با ایجاد تالارها و سالن‌های نمایش متعدد همچون تالار فرهنگ، سالن‌های فرهنگسرا و غیره عرصه برای فعالیت هنرمندان گسترش یافته است.
ایجاد انجمن نمایش کاشان در سال ۶۷ موجب شکوفایی شگرفی در کشف استعدادها و پیشرفت تئاتر این شهرستان شد اما به دلیل آنکه مکان آن انجمن استیجاری بود عملاً فعالیت این انجمن با نبود مکانی جهت استقرار متوقف شد اما هنرمندان کاشانی از تلاش دست نکشیدند و تصمیم گرفتند تا خانه تئاتر در این شهرستان شروع به فعالیت کند.
انجمن نمایش در کاشان پس از این اتفاقات دیگر فعالیتی نداشت؟
متأسفانه خیر؛ انجمن نمایش کاشان پس از اتفاقاتی که به خود دید و پس از فعالیت در مقطعی از زمان و با توجه به تغییر اساس نامه فعالیت مجددی نداشت و خانه تئاتر در ابتدای دهه ۹۰ در کاشان فعالیت خود را آغاز کرد اما هنوز تمامی گروه‌های نمایشی کاشان در قالب صنف و یا زیر نظر خانه تئاتر فعالیتی ندارند و بعضی از آنها مستقل عمل می‌کنند.
متأسفانه خانه تئاتر در این چند سال نتوانسته است هویت خود را به دست بیاورد چرا که این مجموعه زیر نظر خانه تئاتر کشور بوده و حمایت شایسته‌ای از خانه تئاتر در کاشان صورت نگرفته و بچه‌ها به صورت خودجوش فعالیت‌هایی دارند و بر همین اساس جایگاه و انتظارات از این مجموعه برآورده نشده است.
به آموزش هنرهای نمایشی در کاشان با توجه به استعدادهای بی نظیر کاشانی‌ها تا چه حد توجه می‌شود؟
کاشان چندین دوره درخشان را تجربه کرده است و آن دوران‌ها باعث شده چنین هنرمندانی در صحنه متبلور و در سطح کشوری نیز مطرح شوند که یکی از این دوره‌ها در دهه ۶۰ بود و افراد و گروه‌ها در جشنواره‌های مختلف شرکت کردند و دوره دیگر از اواخر دهه ۷۰ شروع و تا اوایل دهه ۸۰ ادامه داشت که با ایجاد سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری کاشان و حمایت این سازمان از هنرمندان کاشانی شاهد شکوفایی استعدادها بودیم.
در این دو برهه تئاتر کاشان ارتقا یافت و هنرمندان نیز به واسطه این رشد و نمو ارتقا یافتند اما باید دانست تمامی این پیشرفت‌ها با فعالیت شخصی هنرمندان محقق شده و جریانی خاص در این مورد وجود نداشته است.
متأسفانه کاشان در حوزه آموزش هنرهای نمایشی مخصوصاً تئاتر با کم کاری مواجه بوده است به نحوی که در ۱۰ سال اخیر موضوعی به نام آموزش وجود نداشته است که یکی از دلایل آن عدم توجه اداره ارشاد به این موضوع است و شاید یکی از دلایل آن اشتباه هنرمندان مبنی بر بی نیازی نسبت به آموزش بوده است.
برگزاری جشنواره تئاتر ملی مهر کاشان چه میزان در ارتقای سطح این هنر نمایشی در کاشان تأثیرگذار بوده است؟
تئاتر ملی مهر کاشان بیش از یک دهه در این شهرستان فعالیت داشته است و گروه‌های مختلف نمایشی از سراسر کشور آثار خود را به این جشنواره ارسال و در آن شرکت می‌کنند و در حواشی این جشنواره نیز برنامه‌های مختلف آموزشی برگزار می‌شود.
تئاتر ملی مهر کاشان در آخرین مرتبه از برگزاری خود از اوایل آذرماه سال گذشته کار خود را آغاز کرد و پس از اجراهای متعدد در سطح شهرستان به کار خود پایان داد اما از نظر من این جشنواره نتوانسته است به صورت شایسته در ارتقا سطح تئاتر کاشان نقش ایفا کند.
آینده هنرهای نمایشی در کاشان را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
با توجه به علاقه‌مندی هایی که وجود دارد علی رغم دورنماهای تیره برخی افراد پیش بینی می‌کنم که آینده‌ای درخشان پیش روی این هنر نمایشی در کاشان است چرا که جوانان ما به این موضوع علاقه دارند اما این موضوع مستلزم تحقق چندین عامل بوده که باید به آنان بیش از پیش پرداخته شود.
اهتمام به موضوع آموزش مهمترین عامل ارتقا هنر نمایشی تئاتر در کاشان است و لازم است تا پیشکسوتان عرصه تئاتر بیش از پیش وارد میدان شده و فعالین در این حوزه را راهنمایی و ارشاد کنند و از ظرفیت برپایی تئاتر ملی مهر کاشان نیز استفاده حداکثری داشته باشیم که زمینه‌های اولیه این موارد در کاشان وجود دارد اما دلسوزانی نیاز است تا شاهد دوران طلایی دیگری در این شهرستان باشیم.
منبع خبر : خبرگزاری مهر
